Chất thải rắn là gì? Phân loại?
Chất thải rắn là tất cả những nguyên vật liệu phát sinh trong quá trình sinh hoạt, sản xuất. Chúng cũng là một loại chất thải, nhưng đặc tính là không tan trong nước sinh hoạt, nước nước nguồn, vật liệu hạt nhân đặc biệt, vật liệu phụ theo quy định của nhà nước.
Hiện nay có 6 nguồn chất thải rắn chính. Đó là:
– Chất thải rắn sinh hoạt: Là những loại rác thải được thải ra môi trường trong quá trình sinh hoạt của con người. Thành phần chính của loại chất thải này gồm chất hữu cơ và vô cơ. Các chất thải này gồm loại nguy hại và không nguy hại
– Chất thải rắn công nghiệp: Là toàn bộ những chất thải được thải ra dưới dạng phế liệu phế phẩm từ ngành sản xuất công nghiệp.
– Chất thải rắn y tế: Là những chất thải được thải ra trong quá trình chăm sóc, hoạt động, khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế, gồm cả chất thải thường và chất thải nguy hại. Chất thải y tế thường là loại chất thải phát sinh trong sinh hoạt hàng ngày và thải ngoại trong y tế. Chất thải y tế nguy hại dạng rắn sẽ chứa các đặc tính vượt ngưỡng nguy hại.
– Chất thải rắn đô thị: Đây là nhóm chất thải con người tạo ra, vứt bỏ trong phạm vi khu vực đô thị. Đó là những chất thải từ cơ quan, chợ, trường học, hộ gia đình,… và được xã hội nhìn nhận như thứ mà thành phố có trách nhiệm dọn dẹp, thu gom. Tuy nhiên, việc quản lý loại chất thải này hiện chưa được siết chặt nên cảnh quan ngày càng ô nhiễm.
– Chất thải rắn nông nghiệp: Là chất thải phát sinh trong khi sản xuất nông nghiệp, chia thành 2 nhóm là chất thải chăn nuôi và chất thải trồng trọt. Cụ thể, trong chăn nuôi có thể là kim tiêm, vỏ chai đựng thuốc chứa hoạt chất gây độc, phân thải, thức ăn gia súc gia cầm bị thừa, xác động vật bị chết do dịch bệnh. Trong trồng trọt có rơm rạ, trấu, lõi ngô, vỏ lọ thuốc bảo vệ thực vật, chai lọ thuốc diệt cỏ, bao bì thuốc trừ sâu.
Ảnh hưởng của ô nhiễm chất thải rắn đến môi trường.
Ô nhiễm chất thải rắn là tình trạng khối lượng chất thải thải ra môi trường chênh lệch nhiều so với lượng chất thải được xử lý mỗi ngày và vượt ngưỡng an toàn. Hậu quả, nó khiến sự sống của toàn bộ hệ sinh vật trên trái đất bị đe dọa. Đồng thời, nó làm tăng nguy cơ lan truyền dịch bệnh từ côn trùng, tác động xấu đến hệ hô hấp, tim mạch, da, mắt, tiêu hóa, đặc biệt là bệnh ung thư, thần kinh. Xã hội ngày càng phát triển, dân số tăng nhanh, kéo theo đó là lượng chất thải phát sinh ngày càng lớn, vì thế ô nhiễm chất thải rắn trở thành vấn nạn của toàn thế giới. Đặc biệt ở những nước đang phát triển có tốc độ đô thị hóa cao như Việt Nam, nó gây ra nhiều ảnh hưởng nguy hại tới môi trường và con người.
- Tác động chất thải rắn đến môi trường nước: Chất thải rắn không được thu gom mà xả thải vào kênh rạch, sông, hồ, ao sẽ gây ô nhiễm môi trường nước. Chất thải rắn hữu cơ phân hủy sẽ gây bốc mùi hôi thối làm phú dưỡng nguồn nước khiến cho thủy sinh vật nước mặt bị suy thoái. Đặc biệt, tại các bãi chôn lấp chất thải rắn, nước rỉ rác vô cùng độc, ô nhiễm. Chúng chứa hàm lượng cao chất hữu cơ của phân súc vật, các thức ăn thừa… Chất thải độc hại từ bao bì đựng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, mỹ phẩm. Nhưng chất này cực độc với con người và sinh vật sống khi tiếp xúc. Chúng gây các bệnh về tiêu hóa, da, các bệnh nguy hiểm như ngộ độc, ung thư.
- Tác động chất thải rắn đến môi trường không khí: Theo nghiên cứu, tại các bãi chôn lấp rác, lượng khí phát thải phát sinh tự nhiên chiến 30% khí phát sinh mà không cần tác động nhiệt. Con số này tăng lên nhiều lần khi nhiệt độ tăng. Dưới tác động của nhiệt độ, độ ẩm và các vi sinh vật, chất thải rắn hữu cơ bị phân hủy và sản sinh ra các chất khí (CH4 – 63.8%, CO2 – 33.6%, và một số khí khác). Sự thoát khí dẫn tới lan truyền các mùi hôi thối do phân hủy chất thải rắn hữu cơ gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống của người dân xung quanh. Bên cạnh hoạt động chôn lấp, việc tiêu hủy chất thải rắn cũng gây ô nhiễm không khí nặng. Việc đốt rác sẽ làm phát sinh khói, tro bụi, các mùi khó chịu. Chúng còn phát tán nhiều chất độc như lưu huỳnh, thủy ngân… là những khí độc hại hoặc có tác dụng ăn mòn. Việc phát sinh các bệnh tật khi hít phải là khó tránh khỏi.
- Ô nhiễm đất do chất thải rắn: Các chất thải rắn tích lũy dưới đất trong thời gian dài sẽ khiến đất bị ảnh hưởng lớn. Ngoài các chất thải xây dựng khó phân hủy như gạch, ngói, thủy tinh, dây cáp, bê tông… Các kim loại, chất độc ô nhiễm còn tích lũy trong đất và thâm nhập vào cơ thể theo chuỗi thức ăn và nước uống. Những chất độc dễ ngấm trong đất nhất như chất tẩy rửa, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc nhuộm, thuộc da, hóa chất… Bên cạnh đó còn có hàng loạt chất thải phóng xạ có thể gây ung thư, dị tật nếu không được xử lý đúng cách.
Các phương pháp xử lý chất thải rắn hiện nay.
- Phương pháp xử lý chất thải rắn bằng cách chôn lấp: Đây là phương pháp đơn giản nhất được nhiều địa phương và thành phố lớn lựa chọn. Các hố chôn lấp cần xây dựng chắc chắn, đặt cách xa khu dân cư và không bị sụt lún. Dưới đáy hố và miệng hóa cần được trang bị lớp chống thấm cao cấp để tránh gây ô nhiễm nguồn nước ngầm, ô nhiễm không khí và không phát sinh côn trùng gây hại.
Xử lý chất thải rắn bằng phương pháp đốt (nhiệt): Với phương pháp này, chất thải sẽ được đốt trong các lò đốt chuyên dụng. Thông qua quá trình phân hủy bằng nhiệt, cấu trúc mang độc tính của chất thải sẽ bị phá bỏ, không còn hoặc ít gây hại hơn. Chất thải sau khi đốt còn lại than xỉ sẽ được đem đi chôn lấp, khí thải ra sẽ được làm sạch.
- Xử lý chất thải rắn bằng công nghệ sinh học: Phương pháp này được coi là phương pháp thân thiện nhất với môi trường. Công nghệ này dùng để xử lý chất thải y tế, sinh hoạt, nông nghiệp, các chất thải hữu cơ không độc hại. Nguyên lý của nó là khử nước, chuyển hóa chất thải đến khi thành xốp, ẩm. Cách này sẽ đem lại hiệu quả cao nhất khi đặt trong môi trường yếm khí và hiếu khí:
+ Môi trường hiếu khí (kỵ khí): Tức là sử dụng các vi sinh vật trong điều kiện có oxi để chuyển đổi chất hữu cơ thành chất vô cơ, đồng thời sản sinh CO2, H2O
+ Môi trường yếm khí: Tức là môi trường không có oxi, cấu trúc rác thải rắn sẽ được phá hủy, tạo ra các loại khí như CH4, CO2, NH3, N2, H2S…
- Phương pháp xử lý chất thải rắn bằng khí hóa Plasma: Đây được coi là phương pháp tối tân nhất hiện nay. Ưu điểm của phương pháp này là xử lý chất thải triệt để, tiết kiệm diện tích, tái sinh chất thải thành năng lượng an toàn để cung cấp điện. Theo đó, thay vì dùng nhiệt thì ta sẽ dùng hệ thống đèn plasma đốt chất thải trong nền nhiệt độ từ 3.000-7.000°C và không có oxy. Chất thải sẽ nhanh chóng bị tiêu hủy, không phát sinh khói và chất thải khác.
Nguồn: Internet